Naar de knoppen
Om half vijf stap ik in de auto naar Zwolle. Via Amsterdam, Almere, Harderwijk en wat oponthoud door botsende auto’s arriveer ik tegen zeven uur bij de Peperbus. Waar ik west Nederland doorkruis vandaag, heeft Wouter vanuit dezelfde woonplaats zuid Nederland rond gereden voor een begrafenis in Oosterhout. Hij zit al aan het 125 jaar oude Maarschalkerweeerdorgel, hoor ik. Hij laat ons, de sopraansoloist Heleen Koele, een paar koorleden die veel te vroeg zijn, binnen.
Heleen, Wouter en ik beginnen aan de solostukken die morgen uitgevoerd gaan worden, Magna res est amor van Hendrik Andriessen, en belangrijker, 'Confirma me, Deus' van Wouter zelf uit de zeven motetten ‘In navolging van Thomas’. Behalve het licht van de lessenaar van het orgel is het donker aan het worden in de kerk. Heleen krijgt een zaklamp van een mobiele telefoon erbij, totdat beneden de lichtknoppen worden gevonden.
Foto is van zaterdag, vrijdag was het echt te donker.
Na een half uur hebben we de registratie hiervoor ongeveer naar ons zin, is Heleen tevreden en kan ze weer naar huis, is het koor voltallig en Gerard Keilholtz, de dirigent en aanstichter van dit concert, ook aanwezig. Na wat inzingen gaan we aan de rest van de motetten van Wouter werken. Met de componist aan het orgel wordt er hard gewerkt aan ritme, tekst, juiste noten soms. Na drie delen blazen we even allemaal uit bij het Regnum Dei intra vos est van Bernard Bartelink. In de pauze nemen we alvast de baritonsolo door met Jurgen van der Ent, terwijl ik alle registraties netjes probeer op te schrijven in het notitieblok. Daarna ga ik even tien minuten op een bank liggen slapen. Ik ben vanmorgen om kwart over zes begonnen, een powernap is nodig.
Na de pauze worden de laatste drie delen van de zeven motetten van Wouter gerepeteerd. De concentratie begint wat in te zakken en om kwart over tien gaat het koor naar huis. Wouter en ik moeten echter nog de registraties voor twee orgelsolo’s uitzoeken. We beginnen met de meditatie over psalm 27, opnieuw van de eigen hand van Wouter. Na veel proberen en schakelen blijft er een beginstand registraties over waar ik niets meer aan hoef te doen. Daarna doen we Postludium O filii et filiae nog. Een compositie van Wouter die ik uit mijn hoofd heb geleerd, inclusief de aanwijzigingskenmerken. Dit omdat hij het elke keer zo virtuoos snel speelt dat ik geen tijd heb om en naar de bladmuziek te kijken, en naar de aanwijzingen in het blok en de juiste knopjes te vinden. Dus kijk ik niet meer naar de bladmuziek, anders dan om de bladzijden op tijd om te draaien.
Het blijft bijzonder om zo te kunnen werken in een lege kerk met alleen wat lampen en een orgel aan, de organist en ik. En dat we daarna alle lichten in de kerk uit mogen doen en de deur achter ons op slot mogen draaien. Tegen middernacht kom ik thuis en ga na deze lange dag snel slapen.
De zaterdag begint op een redelijke gebruikelijke tijd met de kachel die aangaat. Ik ben rond zes uur alweer wakker. Na ontbijt en de krant, wat wandelen en een tweede ontbijt rond negen uur besluit ik terug naar bed te gaan voor een extra uurtje slapen. Om elf uur maak ik in concertkleding nog even een boterham klaar voor de lunch. Ik neem afscheid van manlief. Hij gaat vanmiddag een week op vakantie. Een uur later sta ik in Zwolle en heb ik tijd om een rondje door de stad te lopen. Om kwart voor een is het tijd voor repetitie. Opnieuw beginnen Heleen, Wouter en ik met de solostukken. Het koor verzamelt zich terwijl ik een boterham eet, en we werken nu van achteren naar voren door het programma heen. Rond kwart voor drie zijn we klaar. Ik kijk nog een keer het Postludium door, maak de laatste aantekeningen in orde en geniet op de koorbanken van de zon door het glas-in-lood. Die zon speelt me later, tijdens het concert, parten.
Om half vier wordt het concert door Gerard geopend met een praatje en een kleine toelichting van Wouter op de nieuwe compositie. Nadat iedereen zich boven verzameld heeft kunnen we beginnen. Denken we. Ik ben namelijk helemaal vergeten te controleren of het orgel wel aanstaat. Alle registraties staan klaar, maar lucht is ook best belangrijk. Het staat niet aan is de constatering als Wouter vol energie wil beginnen. Na dit euvel verholpen te hebben halen we nog een keer adem en beginnen opnieuw. Met Bartelink. Dit stuk is in 2009 door hem geschreven, ook voor deze plek, op de wapenspreuk van deze basiliek.
Met de zon ondertussen van links in ons gezicht schijnend, werken we ons door dit concert heen. Soms wat moeizaam, als er bijvoorbeeld een register uit een vaste combinatie blijft doorklinken in de handregistratie. Terwijl het register niet staat ingedrukt. Of toch een aarzelende inzet van de mannen die we toch vaak genoeg gerepeteerd hebben. Het blijft een concert, er gebeuren dingen die wij opmerken maar het publiek vaak niet en er gebeuren hele mooie dingen die het publiek gelukkig wel opmerkt.
De nieuwe muziek van Wouter raakt me. Waar ik altijd probeer in concerten me vooral te blijven concentreren op het werk dat voor me ligt, kan ik het nu niet laten om af en toe ook met verwondering en een brok in de keel te luisteren naar de harmonieën, de kleuring van de tekst. Ik blijf het bijzonder vinden hoe iemand, in dit geval die ik ken en hier naast mij zit orgel te spelen, dit soort mooie muziek kan maken.
Na het terechte applaus ruimen we op en gaan we beneden napraten. De eerste reacties zijn heel positief. De zeven motetten verdienen het om opnieuw uitgevoerd te gaan worden. Nieuw werk moet inwerken, deze eerste uitvoering doet nog niet volledig recht aan de compositie. Dat hebben we vandaag gehoord aan de orgelsoli van Wouter, die we ondertussen vaker hebben gedaan en die zijn gaan bloeien.
Ik ga tevreden mijn auto opzoeken en rij met de zon nog steeds in mijn gezicht naar huis. De katten verwelkomen mij hartelijk, want het is etenstijd. Ik stook de houtkachel klein op, sluit de luiken en gordijnen, maak eten voor hen en nestel mij met een glas wijn en chips op de bank. Moe en voldaan ga ik daarna heel vroeg naar bed. De katjes nestelen zich tegen mij aan en gezamenlijk vallen wij in slaap.